صعود به قله دماوند

صعود قله دماوند به احتمال زیاد آرزوی هر ایرانی است. اگر به دنبال صعود به قله دماوند هستید این مطلب را بخوانید.

قله دماوند از نظر تقسیمات کشوری در استان مازندران قرار دارد. وب سایت ملی آمار ایران، ارتفاع دماوند را 5610 متر ذکر کرده است؛ منابع دیگر، از جمله پایگاه ملی داده های علوم زمین ایران و وب گاه رصدخانه زمین ناسا، ارتفاع 5670 متر و 5671 متر را نیز برای قله این کوه ذکر کرده اند.

اخیرا نیز فدراسیون کوهنوردی و صعودهای ورزشی ایران اعلام کرده است: «ارتفاع 5609.2 متر را برای قله «دماوند» به رسمیت می شناسد و مقتضی است در کلیه اسناد و مدارک ارتفاع فوق درج شود.»

شاید صعود قله دماوند آرزوی هر ایرانی باشد. نوشته زیر برای کسانی است که می خواهند به قله دماوند صعود کنند. در این نوشته به بررسی موارد زیر می پردازم: آشنایی با مسیر، برنامه غذایی، حمل کوله پشتی و وسایل، هم هوایی و رفع مشکل آن، آب آشامیدنی، ضروری ترین تجهیزاتی که باید به همراه داشت، خطرهای جسمی و محیط.

جواب سوال های زیر را در ادامه خواهید گرفت. آمادگی بدنی در چه سطحی باشد؟ چه ماه هایی از سال صعود کنیم؟ چه روزهایی از هفته صعود کنیم؟ چه ساعتی از روز صعود کنیم؟ و …

آمادگی بدنی در صعود قله دماوند

آمادگی بدنی کافی، نخستین شرط لازم برای صعود قله دماوند است. صعود به قله دماوند از مسیر جنوبی، برای افرادی که به طور منظم به کوهپیمایی می پردازند و دارای آمادگی جسمانی کافی هستند، صعود مشکلی نیست. البته فوران گاز گوگرد در نزدیکی قله، ممکن است صعود نهایی را کمی با زحمت بیشتر همراه کند.

چه ماه هایی از سال صعود کنیم؟

آب و هوای کوه دماوند در ماه های فروردین و اردیبهشت زمستانی، بسیار ناپایدار و همراه با توفان های شدید است. این موارد می توانند برنامه های صعود را مختل کرده و احتمال بروز حوادث را بالا ببرند. بهترین زمان برای صعود به قله دماوند ماه های تیر و مرداد است. هر چه از مرداد ماه به سمت شهریور برویم، این منطقه خشک تر شده و با تغییرات ناگهانی آب و هوایی روبرو می شویم.

چه روزهایی از هفته صعود کنیم؟

در صعود قله دماوند از مسیر جنوبی این نکته بیستر اهمیت دارد؛ چرا که این رخ جنوبی دماوند آسان ترین مسیر صعود است و حضور بی شمار کوهنوردان در این مسیر، شلوغی بیش از حد و سر و صدای زیادی به همراه دارد و ضمن ایجاد مشکلات دیگر، مانع استراحت و صعود آسان می شود. این مساله در روزهای آخر هفته کاملا قابل مشاهده است. بنابراین توصیه می شود برنامه های صعود از این مسیر، حتما در روزهای اول هفته انجام شود.

در بارگاه سوم به جز دو پناهگاه موجود، فضاهایی مسطح و مناسب برای برپا کردن چادر نیز ایجاد شده است. با این حال به دلیل حضور کوهنوردان از تمامی نقاط ایران در روزهای آخر هفته، ممکن است کمبود جا برای برپا کردن چادر در این فضاها نیز وجود داشته باشد.

ساعات مناسب صعود

به باور بیشتر کوهنوردان، به دلیل گرمای روز و تابش آفتاب بر روی سنگ های گوگردی و متصاعد شدن بوی گوگرد، صعود بهتر است در تاریکی شب انجام شود. به نظر می رسد تابش آفتاب تاثیر چندانی در این خصوص نداشته باشد و ارزش استراحت در طول شب و صعود به قله با انرژی بیشتر در صبح زود، از اولویت بیشتری برخوردار باشد.

آشنایی با مسیر صعود

اگر نخستین بار است که برنامه صعود قله دماوند دارید، بهتر است با افرادی صعود کنید که به منطقه آشنا هستند. اگرچه در طول صعود، مسیر پاکوپ وجود دارد ولی وجود سنگ های ریزشی در مسیر، تغییرات ناگهانی آب و هوا و … ممکن است مشکلاتی را در طول صعود ایجاد کند. ساده ترین مسیر صعود به قله دماوند، از مسیر جنوبی است که امکانات بهتری نیز در رینه و پلور برای کوهنوردان فراهم شده است.

برنامه غذایی صعود قله دماوند

بهترین غذاها برای کوهنوردی غذاهای کم حجم و پر انرژی است تا ضمن کمتر شدن وزن وسایلی که باید حمل شوند، فضای معده بیش از حد انباشته نشده و تنفس و صعود را با مشکل مواجه نکند. همچنین از مواد غذایی باید استفاده شود که فاسد نشوند، به ویژه در فصل های گرم تر سال. اصلی ترین قسمت هر وعده از غذا، می تواند این موارد باشند: عسل، مربا، خرما.

همنوردان در صعود قله دماوند

در صعودهای گروهی چند نکته را باید مد نظر قرار دهید:

1. بهتر است دست کم یک نفر از اعضای گروه، قبلا به قله دماوند صعود کرده باشد.
2. در مرحله آخر صعود، یعنی از آخرین پناهگاه تا قله، اگر همراهانی در میان گروه وجود دارند که نسبت به توانایی صعود آن ها اطمینان کاملی وجود ندارد، بهتر است از صعود نهایی خودداری کند تا برنامه دیگر افراد گروه مختل نشود؛ یا این که پیش از صعود، فردی از میان گروه برای بازگشت و همراهی با فرد یا افراد از صعود بازمانده، داوطلب شود.

کوله کشی در صعود قله دماوند

بهتر است از بردن وسایل سنگین، اضافی و دست و پا گیر خودداری کنید. برای حمل بار تا آخرین پناهگاه می توانید از چهارپایان استفاده کرده تا انرژی بیش تری برای صعود نهایی داشته و خستگی کمتری ایجاد شود. از گوسفندسرا (کمپ دوم دماوند) تا بارگاه سوم (کمپ سوم) باربرانی هستند که با استفاده از قاطر وسایل را به بالا منتقل می کنند. در مرحله آخر صعود نیز با برداشن وسایل ضروری و قرار دادن آن ها در کوله پشتی کوچک تر (کوله صعود)، به سمت قله حرکت کنید.

هم هوایی در صعود قله دماوند

فرآیند تدریجی تطبیق بدن با کمبود اکسیژن هوا در مکان های مرتفع را در کوهنوردی «هم هوایی» می گویند. این تغییرات سبب آسان شدن تحویل اکسیژن بیشتر به سلول ها و همین طور موجب کارایی استفاده از اکسیژن می شود. تفاوت های فردی قابل ملاحظه ای در توانایی افراد برای تطابق با ارتفاع وجود دارد. بعضی اشخاص به سرعت با ارتفاع تطابق می یابند در حالی که برخی دیگر دچار کوه گرفتگی حاد شده و نیازمند دوره های زمانی طولانی تری برای تطابق کامل با ارتفاع هستند.

مهم ترین آثار و نشانه هایی که تا زمان تطابق کامل با هوای موجود بروز می یابند سردرد، تهوع و سرگیجه هستند. برای رفع عوارض هم هوایی و آمادگی بیشتر برای صعود نهایی، با انجام یک صعود به ارتفاع 4500 متری و بازگشت به پناهگاه، به خوبی می توان با این مشکل مقابله کرد. در صورت بروز مشکلات جدی تر و علائم حادتر، فرد را سریعا به ارتفاعات پایین تر منتقل کرده و تا رسیدن امداد، از افرادی که با کمک های اولیه آشنا هستند کمک بگیرید.

آب آشامیدنی

آب چشمه های موجود در ارتفاعات بالاتر این منطقه، در طول شب یخ می زند و برای دسترسی به آب باید در گرمای روز و پیش از یخ زدن مجدد آب اقدام کنید. البته به دلیل وجود کمی ناخالصی و مزه دار بودن آب، می توان از قرص های تصفیه آب نیز استفاده کرد. دسترسی به آب آشامیدنی در مسیر شمالی کمی مشکل تر از مسیرهای دیگر است و ممکن است برای تهیه آب، نیاز به ذوب کردن برف باشد.

در طول مسیر صعود قله دماوند

حتما این یک بیت را شنیده اید:

رهرو آن نیست که گه تند و گهی خسته رود / رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود

از نخستین نکات مهم در فعالیت کوهنوردی، آهسته و پیوسته حرکت کردن است که از چند جنبه دارای اهمیت است. تقسیم انرژی برای ادامه دادن کل مسیر، با گام های آهسته و پیوسته میسر می شود، به ویژه در مسیرهای طولانی تر و دارای شیب بیشتر. همچنین لذت بردن از کوهستان و فعالیت کوهنوردی تنها در رسیدن به قله و مقصد نیست، بلکه تمامی طول مسیر و جاذبه های گوناگون آن می تواند لذت بخش باشند و هدف از صعود قله، استفاده از تمامی جاذبه ها و زیبایی های مسیر است.

برداشتن گام های آهسته، تنفس های عمیق (دم از راه بینی و بازدم از راه دهان)، نوشیدن مایعات شیرین و استراحت های بسیار کوتاه در طول مسیر، رسیدن به قله را آسان تر می کند. در ضمن یک دوربین عکاسی نیز به همراه داشته باشید و لحظات صعود و زیبایی های پیرامون خود را ثبت کنید. پس از بازگشت از کوه دماوند می توانید در نقاط مختلف منطقه استراحت کرده و از جاذبه های دیگر آن استفاده کنید، به ویژه استحمام در آب معدنی آبگرم لاریجان که علاوه بر دارا بودن خواص درمانی، خستگی صعود را تا اندازه زیادی برطرف خواهد کرد.

تجهیزات صعود قله دماوند

کوله پشتی بزرگ یا کیسه بار برای حمل وسایل تان توسط قاطر، کوله پشتی کوچک برای وسایل مورد نیاز طی کوهنوردی، روکش یا جلد کوله، چادر ارتفاع، کیسه خواب (با دمای Comfort -5)، سوت، باتوم کوهنوردی، کاپشن و شلوار بادگیر یا گورتکس، کاپشن و شلوار پلار، پیراهن و شلوار لایه اول، پیراهن لایه دوم، کفش کوهنوردی مناسب فصل، گتر، جوراب پشمی یا حوله ای 2 دست، کلاه ضد طوفان، دستکش دوپوش، پلار و پر، عینک آفتابی، کلاه آفتابی، چراغ پیشانی (هد لمپ)، باتری اضافه برای هدلمپ، کپسول گاز، ظرف های لازم (چاقو، لیوان، قاشق، فلاکس، چنگال و …)، قمقمه یا بطری آب، GPS، دوربین عکاسی، گوشی موبایل و پاوربانک، مسواک و خمیردندان، دستمال کاغذی، دستمال مرطوب، دفترچه یادداشت و قلم، نخ و سوزن، کمک های اولیه شخصی، کرم ضدآفتاب، کارت شناسایی معتبر و در پایان تاکید می کنم اگر تحت درمان خاصی هستید داروی مصرفی خود را همراه داشته باشید.

خطرات صعود قله دماوند

صعود به کوه دماوند با در نظر گرفتن ارتفاع آن، کوه چندان سختی نیست. فشار اتمسفر در قله آن 456 میلی متر جیوه است ولی با این حال همیشه خطرهایی کوهنوردان را تهدید می کند.

خطرهای محیط در صعود قله دماوند

1. سرما

در زمستان، در هنگام طوفان و کولاک، در میانه ارتفاع کوه درجه حرارت به 40 درجه سانتی گراد زیر صفر می رسد. چنین دمای پایینی به جهت و سمت دامنه کوه نیز بستگی دارد. رخ شمالی سردترین مسیر دماوند است و دمای هوا گاهی به منهای 50 درجه سانتی گراد می رسد. مسیر جنوبی دومین نقطه ای است که سرما بر آن حاکم است زیرا تا ظهر و نیمی از روز در سایه قرار دارد. به همین دلیل کوهنوردی در چنین شرایطی تجربه و تجهیزات ویژه خود را می طلبد و کوهنوردانی که این موضوع را در نظر نمی گیرند به سادگی با مشکل یخ زدگی اعضای بدن و قطع آن روبرو می شوند.

2. طوفان، مه و باد

هرم آتشفشانی دماوند در فضای آزاد قرار گرفته است و طوفان از هر سمت به آن حمله می کند و مانع عبور رطوبت هوا از شمال و غرب می شود. در نتیجه اطراف قله را کلاه ابری فرا می گیرد. در چنین حالتی ریزش برف و تگرگ یا وزش باد امکان پذیر است. این شرایط نیز برای کوهنوردان خطرناک است. در زمستان به ویژه در سمت غرب کوه طوفان و باد زیاد است و مه و ابر سبب گم کردن راه می شود.

3. بهمن

وزش باد سبب جابجایی برف و انباشته شدن آن در چاله ها می شود که سبب ریزش بهمن می شود؛ به ویژه در آخر زمستان و ابتدای بهار در سمت جنوب احتمال ریزش بهمن وجود دارد. سقوط بهمن در دماوند زیاد رخ می دهد و به همین خاطر آشنایی و شناسایی مسیر بهمن برای جلوگیری از خطر ضروری است.

4. ریزش زمین، سنگ و گل و لای

با آغاز تابستان و ذوب برف ها، این خطر از هر زمان دیگری بیشتر است، به ویژه در قسمت غربی که مواد سنگی غیرثابت و تثبیت نشده، با کوچک ترین فشار به سمت پایین سرازیر می شوند. در بهار نیز در یخچال ها خطر ریزش سنگ وجود دارد، به ویژه در یخچال دوبی سل و سیوله.

5. خطرهای جسمی در صعود قله دماوند

دماوند همیشه به خاطر ارتفاع زیاد آن، برای کوهنوردانی که وضع جسمانی خوبی ندارند یا با شرایط تازه خو نگرفته اند، مشکلاتی را پدید می آورد. این افراد به بیماری ارتفاع مبتلا می شوند که به صورت سردرد، تهوع و یا سرگیجه نمایان می شود. با ایجاد چنین حالتی کوهنورد نمی تواند راه را ادامه دهد و مجبور است راه بازگشت را هرچه زودتر در پیش بگیرد.

بیس کمپ دماوند

برای رسیدن به کمپ اصلی دماوند که با نام پایگاه فدراسیون کوهنوردی در پلور نیز خوانده می شود، می توانید از جاده هراز به پلور برسید.

جاده هراز یا جاده 77، به همراه جاده 59 (کرج-چالوس)، مهم ترین جاده مسیر تهران – مازندران است. این جاده نزدیک ترین راه به قله دماوند است. جاده هزار یکی از زیباترین و تاریخی ترین جاده های جهان است که به انتخاب مردم ایران در سال 1389 زیباترین جاده ایران انتخاب شده است. این جاده کوتاه ترین مسیر تردد میان دو شهر تهران و آمل است.

این مقاله در سایت های دنیای سفر و قدس آنلاین منتشر و در رزونامه های خراسان و قدس چاپ شده است. rبلا نیز مطلب دیگری در این باره نوشته ام. آدرس آن در این لینک موجود است.