طلوع و غروب در کویر، آسمان پرستاره و سکوت کویر، موزاییک های شنی، کریستال های نمکی و شهرهای خیالی از جمله مواردی است که در کویرهای خراسان جنوبی برای گردشگران جذاب و دیدنی است. بیابان به ظاهر دارای طبیعت خشک و خشن و زیست بومی شکننده و ناپایدار است ولی در نهان خود زیبایی های منحصر بفرد و بکری دارد که البته ناشناخته و مهجور مانده است.
روستاهای زیبای کویری و خانه های خشتی به شما روی خوش نشان می دهند، شترسواری، دیدن آسمان کویر و راه رفتن بر روی شنزار آدمی را افسون می کند، روز زیبای کویر و شب اسرارآمیز آن دیدنی و شگفت انگیز است. چند ساعت پیاده روی روی ماسه های روان دشت کویر با پاهای برهنه، و همزیستی نزدیک با ستارگان، احساس توصیف نشدنی در آدم ایجاد می کند. راست است که سکوت کویر را هیچ جا ندارد. اصلا سکوت در کویر معنا پیدا می کند.
آسمانی پر ستاره و تاریک را در منطقه گردشگری نجوم سه قلعه تجربه کنید
شهر سه قلعه از توابع سرایان در شمال غرب خراسان جنوبی در حاشیه کویر مرکزی ایران قرار گرفته که بر اساس بررسی های به عمل آمده توسط جناب آقای مطیعی مدیر محترم شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران به دلایل ذیل دارای قابلیت های منطقه نمونه گردشگری است.
طبق دادهای گردآوری شده توسط کارشناسان انجمن نجوم ایران طی سالیان متوالی، در مکان سه قلعه رصد ستارگانی با حد قدر 2/7 میسر است که با توجه به حد قدر تاریکترین نقاط سیاره زمین (حدود 5/7) مکان مورد نظر یکی از تاریکترین و پرستاره ترین نقاط سیاره ما به حساب می آید.
همچنین مطابق بررسی های صورت گرفته، رصدگاه سه قلعه از بابت دیگر شاخص های مؤثر بر انتخاب یک مکان جهت انجام رصدهای تخصصی آسمان از جمله شاخص seeing، سرعت باد و ارتفاع در وضعیتی قابل قبول برای استقرار تلسکوپ هایی دست کم با قطر شیئی یک متر (بسیار بزرگتر از تلسکوپ های مورد استفاده ستارشناسان آماتور) قرار دارد.
منطقه سه قلعه دارای ابر ناکی بسیار کم و در نتیجه تعداد شب هایی با آسمان صاف در حدی بسیار فراتر از نیاز متعارف ستاره شناسان آماتور است. تجربیات موجود در شب های رصدی برگزار شده در این مکان، از جمله نهمین رقابت رصدی مسیه ایران، گویای آن است که در زمانی که به علت طوفان و گرد و غبار امکان رصد ستارگان در نقاط مجاور این رصدگاه وجود ندارد، ستاره شناسان آماتور شبی پر ستاره و رصدی به یاد ماندنی را در این مکان تجربه می کنند.
منطقه پیش بینی شده با وجود واقع شدن در مکانی بکر، از بالاترین سطح امنیت و همکاری توسط جوامع و مسئولین محلی به خصوص در بخش و شهر سه قلعه و شهرستان سرایان برخوردار است. منطقه سه قلعه از نظر هوایی و زمینی، می توان یکی از در دسترس ترین نقاط دارای آسمانی تاریک پرستاره در کشور عزیزمان دانست.
وجود جاذبه های گردشگری مکمل در منطقه نیز نظیر کویرهایی که با چشم اندازهای زیبا و معماری کویری، سنت هایی کهن و مردمی میهمان نواز همگی منطقه پیش بینی شده در سه قلعه را به بهشتی برای گردشگران نجومی تبدیل کرده اند.
حضور جمع کثیری از ستاره شناسان آماتور فعال به ویژه در مناطقی مانند کلان شهر مشهد و خراسان رضوی، سیستان و بلوچستان و خراسان جنوبی، امکان نزدیکی این سایت گردشگری نجومی را به تعدادی از بازارهای هدف گردشگری در مقیاس پایدار محلی و در نتیجه زمینه حضور تقریباً ثابت، گروهی قابل توجه از گردشگران نجومی را در منطقه فراهم کرده است.
کویر همت آباد؛ مناسب برای رالی کویر و سافاری
روستای همت آباد در فاصله 140 کیلومتری شرق شهرستان زیرکوه و حدود 50 کیلومتری شهرستان حاجی آباد واقع است که در نزدیکی ریگزار بزرگ قائنات قرار دارد و کمپینگ در فاصله 2 کیلومتری آن بنا می شود.
استعدادها و امکانات منطقه شامل؛ سد بزرگ حاجی آباد با حجم آبگیری بالا و امکانات تفریحی، دشت زیبای اسفدن و اکولوژی غنی گیاهی و جانوری، ارتفاعات کوهستانی شاسکوه، زیرکوه و آهنگران با مسیرهای جذاب کوهنوردی-صخره نوردی و غارهای دیدنی، حیات وحش و شکارگاه، ریگزارها و ماسه های روان فراوان با اکوسیستم غنی و جانوان خاص کویر با امکان برگزاری سافاری صحرا، کویرنوردی و تورهای گشت در کویر، گله های شتر اهلی و وحشی و امکانات شترسواری و مشارکت جوامع بومی با زندگی عشایری و آداب و سنن جالب ومشارکت برجسته ترین کویرنوردان کشور است.
سوغات منحصر بفرد زرشک و زعفران، روستای ییلاقی تجنود با آبشارها و رودخانه زیبا در فاصله 10 کیلومتری کویر، وجود روستای متروک در ماسه زار با چشمه آب معدنی جهت احداث کمپ، وجود آثار تاریخی مهم مانند مقبره بوزجمهر، قلعه قدیمی قائن و مسجد جامع، وجود برخان های زیبا در تلماسه های بیابانی آهنگران برای برگزاری تورهای کویرنوردی، رالی خودرو و سافاری از دیگر قابلیت ها و استعدادهای این منطقه است.
کویر دهسلم نهبندان، شعبه ای از کره ماه در روی زمین
روستای دهسلم در 85 کیلومتری غرب شهرستان نهبندان در مسیر جاده نهبندان شهداد قرار دارد. کویر لوت جزء گرم ترین نقاط کره زمین محسوب می شود. گرما چنان است که لاشه حیوانات تجزیه نمی شود. قدرت تبخیر آب به گونه ای است که پیش از تجزیه شدن لاشه توسط باکتریها، خشک می شود. این منطقه، را شعبه ای از کره ماه در روی زمین می دانند.
کلوت به عنوان مشخصه بارز کویرلوت در فاصله 25 کیلومتری شهداد و کمتر از نیم ساعت رانندگی منطقه ای متضاد از کوهستانهای سرد ایران قرار دارد. اوایل فصل بهار این کوه ها پوشیده از برف است و برای عشایر، ییلاق خوبی به حساب می آید. زمستانها که شهداد زیرپای گردشگران زیادی قرار می گیرد، سرمای سیرچ تا مغز استخوانشان را می سوزاند. شهر افسانه ای “کلوت” ها، در 130 کیلومتری نهبندان، (منطقه ای شگفت انگیز در نزدیکی شهداد) روایتگر تاریخ طبیعت کرمان است. در شهر افسانه ای کسی زندگی نمی کند، نمی توانسته زندگی کند. در این منطقه هیچ موجود زنده ای مجوز حیات ندارد حتی باکتریها.
کلوت ساختاری از حرکت باد در دل نرم خاک کویر دارد که در طول سالیان سال شکل گرفته است؛ اگر نمی باران بر تن خشک کویر باریده باشد، خاکهای تل شده بر گرد سنگی را بر هم استوار کرده و سازه ای را به وجود آورده است که گویی بنایی خشتی از تمدن ما قبل تاریخ است. سفر بدون راهنما در “کلوت”ها خطرناک است، چرا که هر آن امکان گم شدن در این شهر خیالی با 110 کیلومتر طول و 50 کیلومتر عرض وجود دارد.
مرتفع ترین هرم های ماسه ای دنیا، 40 مخروط آتشفشان کواترنر، پهنه های وسیع ماسه و ریگ با طیف رنگی قهوه ای روشن تا خاکستری و سیاه نظیر «گدار باروت»، پهنه های شنی مواج، تپه های شنی پوشیده از گیاه، کویر پاشتری (سطح این نوع زمینها این طور به نظر می رسد که پس از بارندگی زیاد خیس شده و تعدادی شتر روی آن راه رفته اند) و هامادا (دشتهایی از ریگ) و رود شور شگفتیهای بی نظیر دشت لوت به شمار می روند.
اسکی روی شن هرچند تاکنون در ایران عملی نشده ولی پتانسیلهای زیادی برای سرمایه گذاری و جذب توریست دارد.
کویر گرماب لوت؛ دشت بزرگ خور با پرندگان کمیاب
حد فاصل روستای خور که در فاصله 80 کیلومتری بیرجند واقع است و آبگرم معدنی لوت در فاصله 50 کیلومتری شهرستان خوسف است.
استعدادها و امکانات منطقه شامل؛ احداث مجتمع آبدرمانی، دشت بزرگ خور با پرندگان کمیاب کویر و امکان پرورش آهو ، نیزار دیدنی و بزرگ گرماب در دل این کویر و پشت کوه گرماب، جنگل طبیعی طاق و گز در پشت کوه گرماب، وجود وحوش در کوه آبگرم و ایجاد شکارگاه، تپه های ماسه ای در جنگل خور و امکان برگزاری تورهای کویر پمایی و گشت های سافاری، وجود زندگی بومی و محلی در منطقه، پرورش شترهای وحشی و اهلی و امکانات شترسواری در منطقه، نزدیکی به روستای تاریخی خور با بادگیرهای زیبا و خانه های قدیمی و مشارکت برجسته ترین کویرنوردان حرفه ای کشور است.
کویر مظفریه فردوس؛ مستعد برای تورهای پرنده نگری
روستای پلوند که در فاصله 40 کیلومتری فردوس واقع است و مجتمع آبگرم معدنی فردوس در فاصله 20 کیلومتری شهرستان فردوس است.
استعدادها و امکانات منطقه شامل؛ دشت بزرگ مظفریه با پرندگان کمیاب کویر و امکان پرورش آهو و وحوش (مستعد برای تورهای پرنده نگری و مشاهده حیات وحش)، کوهستان حفاظت شده مظفری در دل این کویر با آبشخورهای وحوش، مجتمع آبدرمانی فردوس با امکانات رفاهی و اقامتی، وجود وحوش در کوه های منطقه و ایجاد شکارگاه، تپه های ماسه ای و دق های فراوان و امکان برگزاری تورهای کویر پیمایی و گشت های سافاری، وجود زندگی بومی و محلی در منطقه با همراهی برجسته ترین کویرنوردان حرفه ای کشور است.
پرورش شترهای وحشی و اهلی و امکانات شترسواری در منطقه، وجود پدیده ژئوتوریسمی کوه سنگ سوراخ و غار بلورین در منطقه، نزدیکی به قلعه تاریخی بشرویه و چهل دختر و شهر باستانی تون فردوس، سوغات منحصربفرد بادام و زعفران و نزدیکی به منطقه نمونه گردشگری مصعبی و کریمو از دیگر جاذبه ها و قابلیت های این منطقه است.
لازم به ذکر است؛ علاوه بر کویرهای فوق، کویر بشرویه (شن زارها، دق پترگان، دق محمدآباد، دق مارزنگی برای برگزاری تورهای کویرنوردی)، سهل آباد نهبندان و تالاب کجی نمکزار نهبندان (با توجه پوشش گیاهی غنی شامل قیچ، گز، تاغ، آتر پیلپکس و حیات وحش عقاب طلایی، زاغ بور، مستعد برای برگزاری تورهای گردشگری عکاسی به منطقه تالاب کجی نمکزار نهبندان) ازدیگر مناطق کویری استان است که می تواند نقشی مهمی در توسعه کویرهای بالقوه داشته باشد.
