خیلی از دانشجویان تصور می کنند اول باید عنوان تحقیق را بنویسند و بعد به سایر بخش های تحقیق برسند. این کاملا تصور اشتباهی است. ابتدا باید «مسئله» وجود داشته باشد تا ضرورت انجام تحقیق به وجود بیاید و بعد ما بتوانیم عنوان تحقیق مان را بنویسیم. پس دقت کنید که اول مسئله تحقیق و بعد ضرورت و اهمیت انجام تحقیق، مهم ترین شرایط لازم برای انجام یک تحقیق هستند، وقتی هر دو مهیا بود، حالا نوشتن عنوان اهمیت پیدا می کند.
نوشتن عنوان: برای نوشتن عنوان باید به اصل 5W + H توجه کنیم. یعنی چه چیز (What)، چه وقت (When)، چه کسی (Who)، کجا (Where)، چرا (Why) و چطور (How) را در نوشتن عنوان مورد توجه قرار دهیم. در واقع این عناصر باید در تمام فرآیند تحقیق مورد توجه قرار گیرد و «عنوان» به منزله اولین گام برای اجرای تحقیق باید در این چارچوب شکل بگیرد.
مثال: «مقایسه رفتارهای مطلوب و نامطلوب جوانان ورزشکار رشته های گروهی و انفرادی دانشگاه های شهر تهران در اولین مسابقه منطقه ای دانشگاه های کشور با تأکید بر مدل ارتباطی قاسمی- کشکر»
در این عنوان به ترتیب 6 جزء مهمی که در فوق اشاره شد، بررسی می شود:
1. چه چیز؟: رفتارهای مطلوب و نامطلوب
2. چه کسی؟: جوانان ورزشکار
3. کجا؟: دانشگاه های شهر تهران
4. چطور؟: مقایسه بین متغیرها
5. چه وقت؟: در مدت زمان برگزاری اولین مسابقه منطقه ای دانشگاه های کشور
6. چرا؟: بررسی میزان مغایرت یا تطابق با مدل ارتباطی قاسمی-کشکر
در این عنوان تمام عناصر شش گانه ضروری برای نوشتن عنوان مورد توجه قرار گرفته است. اما مشکل این است که اگر قرار باشد تمام این عناصر در عنوان قرار گیرد، عنوان بسیار طولانی خواهد شد. پس چه باید کرد؟
چاره این است که محقق برای حفظ طول مناسب عنوان، مهم ترین متغیرهای تحقیق خودش را که در واقع مسئله تحقیق او را شکل داده در عنوان حفظ کند و سایر موارد را در متن گزارش تحقیق خود توضیح دهد.
بیش ترین تعداد کلماتی که یک عنوان را تشکیل می دهد، طبق استاندارد APA نباید بیش تر از 12 کلمه باشد. یادمان باشد کوتاه بودن، قاطعیت، شفافیت و وضوح عنوان مهم ترین عوامل اثرگذاری آن بر مخاطب است. عنوان های طولانی، با متغیرهایی که برای خواننده دارای مفهوم ابهام آمیز است و عدم وضوح در مشخص نمودن جامعه مورد نظر تحقیق و آنچه مورد نظر محقق از انجام تحقیق است، مانع جذب نظر مخاطب به تحقیق شماست.
بطور خلاصه باید گفت، گزارش تحقیق را همانند یک مقاله علمی تدوین کنید و می تواند شامل اجزای زیر باشد:
صفحه عنوان (همانند طرح تحقیق)
فهرست مطالب (سعی کنید با دستورات ورد فهرست گیری کنید)
مقدمه (در واقع معرفی گزارش تحقیق است که از طرح تحقیق می توان برای نوشتن آن استفاده کرد. پاراگراف آخر مقدمه باید بخش های مختلف گزارش تحقیق را معرفی کند. در آخرین مرحله از نگارش گزارش تحقیق آن را نهایی کرد).
روش تحقیق (روش تحقیق شامل نوع تحقیق، جامعه آماری و نمونه گیری، روش گردآوری داده ها و روش تحلیل اطلاعات است. اگر تحقیق شما توصیفی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه ای است و ماهیت جامعه آماری و نمونه شما برای خواننده شفاف است می توانید پاراگرافی از مقدمه را به آن اختصاص دهید).
مباحث نظری و پیشینه تحقیق (شامل مطالعات نظری و کاربردی در ایران و سایر کشورها درباره موضوع تحقیق است که می توانید از مباحث طرح تحقیق خود نیز استفاده کنید).
بیان داده ها و اطلاعات (بیان منبع گردآوری داده ها و نمایش داده ها در جداول و نمودارهای مناسب و تدوین وضعیت موجود داده ها با استفاده از شاخص ها و معیارهای مناسب مانند نرخ رشد، میانگین و …).
تجزیه و تحلیل داده ها و نتیجه گیری (به روش کیفی یا کمی می توانید داده های تحقیق را تجزیه و تحلیل کنید و به نتایج نهایی برسید. تحلیل کمی می تواند با ارائه جدول و نمودار و محاسبه نرخ رشد، میانگین، واریانس، حداقل و حداکثر یا با کمک محاسبه نرخ همبستگی یا برآورد رگرسیون باشد).
پیشنهادها (اگر به پیشنهاد مشخصی نرسیدید لازم نیست).
کتابنامه (حاوی مشخصات کامل منابع استفاده شده در گزارش تحقیق).
پیوست ها (مانند پرسش نامه، جداول تفصیلی، نتایج کامپوتری و …)