برای رسیدن به هر هدفی برنامه ریزی و اتخاذ تصمیماتی در سطوح خرد و کلان لازم و ضروری است، اما برای تدوین برنامه ای اصولی و اتخاذ تصمیماتی مناسب نیازمند دانستن اصول و راهبردهایی هستیم. جامعه بین المللی اکوتوریسم برخی از این اصول را برشمرده است که به قرار زیرند:
1. حداقل کردن اثرات منفی: با توجه به اینکه هر محیط طبیعی توانایی محدودی در دفع ضایعات و تحمل آسیب های وارد شده و ترمیم آن ها را دارد، می توان این اصل را در راستای تعریف پایه ای و اساسی دانست که از توسعه پایدار ارائه شده است و اشاره به حفظ و نگهداشت منابع برای نسل حاضر و نسل های بعدی دارد.
2. ارتقای آگاهی و احترام نسبت به فرهنگ و محیط زیست.
3. فراهم آوردن بستری برای گردشگران و جامعه محلی جهت کسب تجارب مثبت: تفسیر اطلاعات و فراهم آوردن بستری جهت درک متقابل میان گردشگران و جامعه محلی، شرایطی را فراهم می سازد تا افراد به دور از سوءتفاهم ها و پیش فرض های نادرست با یکدیگر به تعامل بپردازند و در نتیجه اطلاعات و پیام ها را با کم ترین میزان تحریف و بدون دشواری دریافت و تفسیر کنند. در واقع اصل دوم که ارتقای آگاهی و احترام نسبت به فرهنگ و محیط زیست است، زمینه مناسبی را برای پیاده سازی این اصل فراهم می آورد.
4. فراهم آوردن سود اقتصادی که مستقیما صرف امر حفاظت از محیط زیست شود: در اغلب کشورهای پیشرو در عرصه گردشگری پایدار، مدیریت مدرن و پویای محیط زیست جایگزین رویه های کلاسیک شده است. امروزه در دنیا ترجیح بر این است که به جای نگاه موزه ای به محیط زیست، حفاظت به شرط بهره برداری جایگزین شود، اگرچه هرگونه بهره برداری از محیط زیست باید تحت شرایط و استانداردهای خاصی صورت پذیرد که اشاره به آن ها در حوصله این بحث نمی گنجد، اما یکی از فواید اصلی این بهره برداری ها که اکوتورسیم یکی از مصادیق آن است، کسب درآمد کافی جهت حفاظت و ارتقای شرایط اکولوژیکی این عرصه ها و منابع طبیعی است.
5. فراهم آوردن سود اقتصادی و توانمندسازی جوامع محلی: یکی از ابزار دست یافتن به پایداری در ابعاد اقتصادی و اجتماعی-فرهنگی، درگیر کردن افراد جامعه محلی در انجام امور است. اگر بومیان مستقیما و بی واسطه از منافع اقتصادی سرشار گردشگری منتفع شوند و ارائه خدمات و حتی مدیریت فعالیت ها در این حوزه را بیاموزند، عزت نفس بیشتری پیدا کرده و وضعیت رفاه شان بهبود می یابد.
6. ایجاد حساسیت نسبت به شرایط سیاسی، اجتماعی و محیط زیستی جامعه میزبان.
آنچه در پیاده سازی این اصول نباید فراموش کرد این نکته است که باید نگاهی سیستمی به همه این موارد داشت. توسعه پایدار امری یکپارچه است که باید در تمامی ابعاد اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی تحقق یابد.
نویسنده: مهدیس مدنی – کارشناس ارشد برنامه‌ریزی توریسم
