معرفی قله ماکالو

ماکالو با ارتفاع 8463 متر ارتفاع پس از قلل اورست، کی 2، کانچن چونگا و لوتسه به عنوان پنجمین کوه مرتفع جهان شناخته می شود.

ماکالو کوهی منفرد واقع در 22 کیلومتری شرق کوه اورست است و شکلی شبیه به یک هرم چهار وجهی دارد. به عنوان یکی از سخت ترین کوه ها برای صعود، مطرح شده و دلیل آن شیب بسیار زیاد و تیغه‌های تیز خط الراس آن است.

قله ماکالو (Makalu) همراه با قلل اورست و لوتسه در منطقه هیمالیای خومبو روالینگ قرار دارد. هیمالیای خومبو به وسیله رودخانه آرون از هیمالیای کانچن چونگا جدا شده است. به وسیله رودخانه دودوکسی که از یخچال های هیمالیای خومبو سرچشمه می گیرد از هیمالیای روالینگ جدا می شود. این خط الراس در طول مرز نپال و تبت از غرب به شرق و از قلل چوآیو، پوموری، اورست و سپس گردنه جنوبی اورست به سمت قله لوتسه امتداد پیدا می کند و در نهایت به شرق و قله ماکالو کشیده می شود.

ارتفاع 8463 متر
محل قرارگیری نپال، تبت
نزدیک ترین فرودگاه بین المللی کاتماندو
بهترین ماه های صعود: آوریل، می، سپتامبر و اکتبر
موقعیت: 27،88 عرض شمالی و 87،08 طول شرقی
اولین صعود قله ماکالو – هیت فرانسوی به رهبری ژان کوزی (Jean Couzy) در تاریخ 15 می 1955

وجه تسمیه

ماکالو در بررسی های هندی ها در سال 1884، به عنوان سیزدهمین قله شناخته شده بود. طبق این بررسی، نام قله خامبالونگ بود. به نظر می رسید این نام از منطقه خامبا سرچشمه گرفته باشد، گرچه دره شمالی قله، کامالونگ نام دارد که به معنای دره رود کاما است. به باور عده ای، واژه ماکالو از کامالونگ گرفته شده است. البته این بحث چندان پذیرفتنی نیست و بیشتر امکان دارد منشا نام آن از کلمه سانسکریت ماهاکالا گرفته شده باشد، که به معنای “آب و هوای سترگ است”. ماهاکالا در زبان تبتی به معنای کوه سیاه بزرگ یا هیولای سیاه است؛ توصیفی عالی برای این هرم سنگی غول آسا، در مواقعی که باد برف های نشسته بر آن را روبیده باشد.

تاریخچه فعالیت بر روی کوه ماکالو

ماکالو در بررسی سال 1921 توسط “هوارد باری” دیده شد. در سال 1933 هوستون و در 1951 و 1952 اریک شیپتون عکس های خوبی از کوه گرفتند. در 1954 تیمی از آمریکا به سرپرستی ویلیام سیری و با حضور دکتر ویلیام انسولد تا ارتفاع 7150 متری تیغه شرقی بالا رفت. در همین سال تیمی از نیوزلند بخش شمالی “یخچال بارون” تا پتانتسه را پیمود سپس تا گردنه ماکالو لا (مابین ماکالو و کانچونتسه) بالا رفتند. در ابتدای صعود ادموند هیلاری که برای نجات هم تیمیش که در شکاف سقوط کرده بود خود دچار شکستگی دنده شد. وی در اواخر برنامه به گروه پیوست ولی به شدت بیمار شد و سایرین برای انتقالش به پائین به برنامه خاتمه دادند. در پائیز فرانسوی ها بازگشتند. آن ها با رسیدن به ماکالولا، کانچونتسه 7640 متر و چومولونزو 7790 متر را صعود کردند.

در بهار 1955 تیم فرانسوی بازهم با سرپرستی ژان کوزی به ماکالو آمد. گروهی از اعضای تیم آناپورنای 1950 و تعدادی از نفرات پائیز 1954 ماکالو عضو تیم بودند، از جمله گیدو مانون کسی که در 1952 به همراه لیونل تری اولین صعود فیتزروی در پاتاگونیا را انجام داده بود. در روز 15 می لیون تری (Lionel Terra) و ژان کوزی (Jean Couzy) به عنوان اولین کوهنوردان با کمک اکسیژن مصنوعی به قله رسیدند. در واقع این تیم آنقدر کپسول اکسیژن داشت که نفراتش در ارتفاع پائین هم از اکسیژن کمک می گرفتند. 9 نفر از اعضای این تیم از جمله سردار شرپاها گیالزن نوربو به قله رسیدند.

در 1961 هیلاری بازهم به ماکالو برگشت. هدف آنها صعود بدون اکسیژن ماکالو بود ضمن آنکه آنها در جستجوی یتی نیز بودند. آنها در ماه مارس بدون داشتن مجوز از آمادابلام بالا رفتند اما دولت نپال که این صعود را غیرقانونی می دانست مجوز صعود به ماکالو آنها را لغو کرد. آنها به کاتماندو بازگشتند و هیلاری پس از مذاکراتی مجددا مجوز صعود را گرفت. اما تیم هیلاری تنها تا 110 متر مانده به قله بالا رفت. آنها بدلیل خیز ریوی “پیتر مولگرو” از اعضای تیم مجبور به شب مانی در غار برفی شدند. در این شب “نویسون” هم مبتلا به خیز ریوی شد. میشل وارد هم که برای کمک به آنها بالا رفته بود هم دچار ذات الریه شد. تیم به سختی به پائین بازگشت. در کاتماندو مولگرو تعدادی از انگشتانش را از دست داد. این تیم آنقدر سختی کشید که نام مولگرو ضرب المثلی برای بیان سختی ها و بیان درد و رنج شد.

در 1970 ژاپنی ها مسیر تیغه جنوب شرقی را باز کردند. در 1980 کاکوشکای لهستانی نخستین صعود تک نفره واقعی یک هشت هزار متری را با عبور از تیغه شمال غربی و بدون اکسیژن مصنوعی در 4 روز انجام داد.

در سپتامبر 86 راینهولد مسنر با صعود از مسیر عادی به سیزدهمین 8000 متری خود صعود کرد. وی پیش تر 3 بار بر روی ماکالو ناکام شده بود، از جمله در صعود دیواره جنوبی و تلاش زمستانی. وی بلافاصله به لوتسه رفت تا با فتح این کوه به عنوان نخستین انسان بر فراز تمامی 8000 متری ها بایستد.

در 1990 کتی کالون به عنوان نخستین زن ماکالو را صعود کرد وی به همراه جان اسکات از مسیر ستون غربی فرانسوی ها به شیوه آلپی قله را فتح کرد.

در سال 1971 یک تیم فرانسوی به رهبری “روبرت پاراگو” توانست با گشودن راهی نو بر روی تیغه غربی ماکالو به قله پنجمین کوه مرتفع جهان دست یابد. این تیغه دیواره های غربی و جنوبی را از هم جدا می کند و پس از یک بخش سنگی تقریبا قائم در ارتفاع 7350 تا 7700 متر، ستون غربی نامیده می شود. این بخش نیاز به سنگنوردی با درجه “+7” و “A2” دارد که در سطح دریا نیز کاری بسیار دشوار بود اما در ارتفاع 7500 متر، پیشرفتی در صعودهای دشوار به شمار می رود. در این صعود آب و هوا نیز به سایر مشکلات افزوده بود زیرا بهار 1971 با برف سنگین، دمای بسیار پائین و بادهایی با سرعت بیش از 150 کیلومتر در ساعت، بدترین بهار قرن بود. در بیش تر مسیر “یانیک سینیور” و “برنار مله” پیشتاز بودند و هم آنها پس از دو تلاش ناموفق و بازگشت سومین عضو گروه از 8300 متر، توانستند با مصرف اکسیژن از بالای ستون، سرانجام به قله برسند. در آن زمان (درست یک سال پس از صعود دیواره جنوبی آناپورنا) این صعود قابل توجه بود که ارزش و اعتبار شایسته خود را کسب نکرد.

در 1977 یک گروه بریتانیایی-آمریکایی-یوگسلاو، صعودی بدون شرپا و اکسیژن را روی دیواره غربی آزمایش کرد. در این برنامه چندین سانحه رخ داد که به خاطر نداشتن عوارض جدی، خنده آور به نظر می رسند. آسیب هایی در اثر ریزش سنگ پدید آمد، یک چادر خالی از کوهنورد بر اثر بهمن ویران شد و چادر دیگری در پی ترکیدن چراغ، سوخت و از بین رفت. گروه پیش از رسیدن به 7000 متر بازگشت.

راه ستون غربی فرانسوی ها در 1980 توسط یک گروه 4 نفره آمریکایی تکرار شد که بدون اکسیژن و به شیوه آلپی صعود کردند. “جان راسکلی” تنها به قله رسید و دیگران به دلایل گوناگون باز ماندند.

در 1981 “وویتک کورتیکا”، “جرزی کاکوشکا” و “آلکس مکینتایر” در فصل پس از بارش در تلاش برای گشودن راهی تازه در دیواره غربی شکست خوردند. سپس کاکوشکا تیغه شمال غرب را بدون اکسیژن و به تنهایی در 4 روز صعود کرد. پیش تر چندین نفر از بخش پایانی این را به تنهایی بالا رفته بودند ولی این نخستین صعود تک نفره واقعی قله و سومین صعود 8000 متری کاکوشکا بود.

در 1986 “کریستوف ویلیچکی” از راه ستون غربی فرانسوی ها (با کمی تفاوت) به قله رسید.

در 1988 “مارک باتارد” از ستون غربی به تنهایی بالا رفت و از راه اصلی برگشت. با این صعود او اولین تراورس ماکالو را انجام داد. باتارد با دو شرپا تا 7750 متری ثابت گذاری کرده، پائین آمد. سپس عصر 26 آوریل با پشت سر گذاشتن توده ای از تجهیزات به تنهایی به سوی قله حرکت کرد و ساعت 9:45 دقیقه بامداد روز 27 آوریل به قله دست یافت که صعود خوبی بود.

در فصل پس از بارش 1996 “یاسوشی یامانوی” کوهنورد ژاپنی در تلاش جاه طلبانه خود برای صعود تک نفره از راهی تازه در دیواره غربی شکست خورد زیرا گرفتار ریزش سنگ شده ناچار شد از 7300 متری عقب نشینی کند. اما در بهار 1997 یک گروه روس توانست راهی تازه در این سو بگشاید. راه حقیقی دیواره غربی (خطی مستقیم تا بالای دیواره) شامل سنگنوردی بسیار دشوار در ارتفاع بالا که در معرض ریزش سنگ بود. البته روس ها از این راه نرفتند بلکه راهی در سمت چپ ستون غربی انتخاب کردند که بخش هایی از آن از ریزش در امان بود. البته این نیز یکی از دشوارترین مسیرها روی قلل بلند و کاری قابل توجه بود که تنها پس از رسیدن به بالای ستون غربی (در ارتفاع 8000 متر) از طریق یک کمربر، کمی آسان تر می شد. از 7300 متر به بعد صعود توسط یک تیم 6 نفره به شیوه آلپی ادامه یافت ولی در 8200 متر “صلوات حبیبولین” که در بیش تر مسیر پیشتاز بود و بدنش تحلیل رفته بود به ناچار توقف کرد. سایرین به کار ادامه دادند و روز 24 می به قله رسیدند. آن ها در برگشت حبیبولین را مرده یافتند. هنگام فرود نیز، “بوگاچفسکی” در پی ریزش سنگ کشته شد.

راه حقیقی دیواره غربی ماکالو که چند گروه روی آن کار کرده اند ولی هیچیک از 7300 متر بالاتر نرفتند همچنان صعود نشده باقی مانده است و از دید برخی، این راه “آخرین مشکل بزرگ هشت هزار متری ها” است و همچنین این اطمینان وجود دارد که در آغاز قرن جدید صعود شود.

ایرانیان و صعود به قله ماکالو

در 4 اردیبهشت ماه 1392، عظیم قیچی ساز به عنوان اولین ایرانی بدون استفاده از کپسول اکسیژن قله ماکالو را صعود کرد.

امروز 23 اردیبهشت 1395، خانم پروانه کاظمی به عنوان اولین بانوی ایرانی موفق به صعود قله ماکالو شد.

تصویر زیر متعلق است به صعود عظیم قیچی ساز به قله ماکالو که همراه “یانگ”، “لیو” و شرپای آنان “دندی” در ساعت 10:30 صبح روز 4 اردیبهشت 1392 موفق شدند این قله را صعود کنند.

گفتنی است؛ خانم پروانه کاظمی در بهار 2015 برنامه صعود به قله ماکالو در قالب تیمی دو نفره متشکل از خودش و یک شرپا به نام چرینگ جانگبو را داشت که به علت وقوع زلزله مهیب نپال به قدرت 7.8 ریشتر در روز 25 ام ماه می از صعود بازماند.

منابع: وبلاگ کوه قاف ، وب سایت پروانه کاظمی ، ویکی پدیا