عجایب هفتگانه طبیعی جهان: کوه اورست

در سال 1997، CNN فهرستی از عجایب هفتگانه طبیعی را ارائه کرد. در عین حال که شاید بر سر این فهرست، همچنان بحث هایی وجود داشته باشد اما با همه این حرف ها، این هفت جاذبه طبیعی دنیا، حیرت انگیز و تماشایی هستند. در این مقاله با کوه اورست، بلندترین کوه دنیا بیشتر آشنا می شویم.

اولین صعودکنندگان اورست

در صبح روز 29 مه 1953، در ساعت 11:30، کوهنورد و کاشف نیوزیلندی، ادموند هیلاری به اتفاق همراهش، تنزینگ نورگی، قله اورست را برای اولین بار صعود کردند. در آن روز انسان پس از سالها تلاش بالاخره توانست بلندترین قله روی زمین را فتح کند.

کوه اورست بخشی از رشته کوه هیمالیا در بخش های مرکزی آسیا و شمال شبه قاره ی هند است. 325 میلیون سال پیش، این منطقه در عمق یک دریای قدیمی قرار داشته است. سپس 60 میلیون سال پیش، صفحه ی تکتونیکی (Tectonic Plate) هند شروع به حرکت به سوی شمال کرد و به سوی صفحه ی اوراسیا رفت. همین موجب شد که در محل برخورد دو صفحه، زمین شکسته شود و رو به بالا حرکت کند. 25 میلیون سال پیش این بالارفتگی زمین در نهایت رشته کوه هیمالیا را تشکیل داد. بالا رفتن و افزایش ارتفاع این رشته کوه هنوز هم ادامه دارد. اورست، در نیم میلیون سال گذشته، بلندترین قله ی هیمالیا بوده است.

محاسبه ی ارتفاع

گرچه هیمالیا از مدت ها قبل به عنوان میزبان بلندترین کوه های دنیا شناخته می شد اما این مسئله رسما اعلام نشده بود. تا اینکه بریتانیا تصمیم گرفت تا منطقه را با نقشه برداری مثلثاتی بررسی کند. ارتفاع فعلی بسیاری از قله های هیمالیا در همین زمان اندازه گیری شد. این پروژه چندین سال طول کشید و بین سال های 1830 تا 1843 تحت سرپرستی سر جرج اورست (Sir George Everest) ادامه داشت. بریتانیا از تلاش برای محاسبه ی اندازه ی دقیق بسیاری از بلندترین قله های هیمالیا ناامید شده بود چرا که این رشته کوه در خاک کشور نپال قرار داشت. دولت محلی که به اهداف بریتانیا از این کار مشکوک شده بود، با همه ی درخواست ها مبنی بر انجام نقشه برداری و ورود نقشه برداران به کشور، مخالف می کرد. این کار، بریتانیایی ها را واداشت تا بررسی های خود را از فاصله ی دورتر یعنی 240 کیلومتر و با دقت کمتری انجام دهند.

در سال 1847، گروه تصمیم گرفتند ارتفاع قله ای را بسنجند که گمان می کردند از کانچن جونگا (Kangchenjunga) بلندتر است. در آن زمان تصور می شد که کانچن جونگا بلندترین قله ی دنیا است. اما اندازه گیری آن ها برای اطمینان حاصل کردن به قدر کافی دقیق نبود. گروه بریتانیایی مقاومت کردند تا اینکه در سال 1852، Radhanath Sikdar، ریاضی دان و نقشه بردار هندی پروژه، از اطلاعات جمع آوری شده در سال های گذشته استفاده کرد تا ثابت کند که این قله ی جدید، بلندترین قله ی دنیا است.

اعلام این خبر تا ماه مارس 1856 به تاخیر افتاد و نتیجه ی تحقیقات، بارها بررسی شد. ارتفاع قله، 8840 متر تعیین شد. نقشه برداری های جدید این ارتفاع را بدون احتساب کلاهک برفی، 8848 متر تعیین کرده اند.

گروه نقشه برداری برای نامگذاری ویژگی های جغرافیایی منطقه در صورت امکان از نام های محلی استفاده می کردند. Andrew Waugh رئیس وقت گروه نقشه برداری پیشنهاد کرد تا نام جرج اورست را روی این قله بگذارند. با وجود مخالفت های جرج اورست، انجمن سلطنتی جغرافیا (یا مؤسسه ی جغرافیدانان بریتانیا) این پیشنهاد را پذیرفت و بلندترین قله ی دنیا، اورست نام گرفت.

البته این کوه در چین با نام کومولانگما (Qomolangma) و در نپال با عنوان ساگارماتا (به معنی سر آسمان) شناخته می شود. این کوه در مرز نپال و تبت واقع شده که تبت در حال حاضر تحت کنترل جمهوری خلق چین است.

صعود به کوه اورست

در سال 1890، کوهنوردی به نام Clinton Dent، در مقاله ای تحت عنوان «آیا اورست فتح می شود؟» اعلام کرده بود که احتمال دارد این کوه فتح نشود و مهم ترین مشکل بر سر راه صعود به اورست، دلایل سیاسی است نه مسائل فنی.

دولت های ذی ربط یعنی نپال و تبت، همه ی درخواست ها مبنی بر ورود به منطقه را رد می کردند. در سال 1913، کاپیتان نوبل (Captain J.B. Noel) خود را به عنوان یک محلی جا زد و وارد محدوده شد اما قبل از اینکه توسط ارتش تبت بازگردانده شود نتوانست از فاصله ی 65 کیلومتری به آن نزدیک تر شود. در نهایت در سال 1921، تبت به یک گروه اکتشافی بریتانیایی اجازه داد تا ارتفاع 7000 متری صعود کنند. سال بعد، تعدادی از اعضای گروه بازگشتند تا برای رسیدن به قله تلاش کنند اما زمانی که بهمن، جان 7 نفر از باربران را گرفت، ادامه ی عملیات لغو شد.

در سال 1924، جرج مالوری (George Mallory) که در دو تیم اکتشافی بریتانیا حضور داشت، به همراه اندرو ایروین (Andrew Irvine) تلاش کرد تا قله را فتح کند. طبق گفته ی یکی از همراهان، آن ها برای فتح قله، قوی و مصمم به نظر می رسیدند اما به ناگاه در غباری از برف ناپدید شدند. آن ها هرگز برنگشتند. بدن یخ زده ی مالوری تا سال 1999 پیدا نشده بود. زمانی که هیلاری و تنزینگ، 29 سال بعد به اورست صعود کردند، به دنبال نشانه هایی از دو کوهنورد گشتند اما چیزی پیدا نکردند.

منطقه ی مرگ

مرگ این دو نفر تنها یک نمونه از حوادث ناگواری است که طی سال ها در اورست به وقوع پیوسته است. آب و هوا در اورست به ناگاه چنان سرد می شود که سرمازدگی را در پی دارد. بادهای شدیدی که می وزند موجب سقوط کوهنوردان می شوند. به دلیل ارتفاع زیاد، فشار هوا در اورست یک سوم فشار هوا در سطح دریا است. این فشار کم سبب می شود که بدن نتواند اکسیژن لازم برای ادامه ی فعالیت را جذب کند. در چنین شرایطی، کوهنورد به سرعت خسته می شود و از قدرت تفکر او کاسته می شود. به همین دلیل است که کوهنوردانی که بالاتر از ارتفاع 8 هزار متری که منطقه ی مرگ نامیده می شود صعود می کنند از ماسک اکسیژن استفاده می کنند تا اکسیژن مورد نیاز برای بدن شان تامین شود. هیلاری و تنزینگ زمانی که در سال 1953 به قله صعود کردند، از کپسول های اکسیژن استفاده کرده بودند. تا مدت ها تصور می شد که صعود به اورست بدون کپسول اکسیژن امکانپذیر نیست. تا اینکه در ماه مه سال 1978، رینهولد مسنر (Reinhold Messner) از ایتالیا و پیتر هابلر (Peter Habeler) از اتریش برای اولین بار بدون اکسیژن به این قله صعود کردند و ثابت کردند که این کار امکانپذیر است.

هیلاری و تنزینگ برای صعود از مسیری استفاده کردند که Southeast Ridge نام داشت چرا که آن ها فقط از نپال دسترسی داشتند. بعد از این که سیاست چین اجازه ی دسترسی به کوه از طریق تبت را صادر کرد مسیر دومی تحت عنوان Northeast Ridge شناخته شد. سیزده مسیر دیگر نیز وجود دارد که البته این مسیرها دشوارتر هستند و به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند.

خطرات تجاری سازی صعود به اورست

اخیرا شکایاتی مبنی بر تجاری سازی صعود به اورست مطرح شده است. کوهنوردان تازه کار زیادی بین 40 هزار تا 80 هزار دلار بسته به مسیر و مهارت های کوهنورد، هزینه می کنند تا با کمک راهنماهای حرفه ای (شرپاها) به قله صعود کنند. شرپا، امروزه در اصطلاح کوهنوردی به افرادی گفته می‌شود که در ازای مبلغی در حمل بار کوهنوردان مشارکت می‌کنند. بعضی شرپاها به دلیل تجربیات فراوانی که در صعود به قلل بلند منطقه داشته اند، مشاوران خوبی برای کوهنوردان حرفه‌ای بوده و هستند.

در یازدهم ماه مه سال 1996، گروهی از کوهنوردان با طوفان ناگهانی برف مواجه شدند و این حادثه منجر به کشته شدن 8 نفر در یک روز شد. 8 نفر دیگر نیز در همان فصل کوهنوردی جان خود را از دست دادند که موجب شد آن سال یکی از مرگبارترین سال ها برای کوه اورست باشد.

کوهنوردان باتجربه و حرفه ای معتقد هستند که کوهنوردان تازه کار که به همراه راهنما به اورست صعود می کنند، مهارت های لازم برای مواجهه با شرایط سخت را ندارند و نمی توانند در چنین مواقعی از خود مراقبت کنند و جان خود را نجات دهند.

پس از آنکه در سال 2014 خانم وانگ جینگ کوهنورد زن چینی بخشی از صعود خود تا کمپ 2 را توسط بالگرد انجام داد این رسم به صعودهای سال 2016 نیز سرایت کرد و صعود و فرودهای بسیاری در این مسیر توسط بالگرد به ثبت رسید.

پروازها در اورست در حالی انجام می شود که طبق قانون بالگردها تنها مجوز امداد هوایی در مسیر این کوه را دارا هستند.

تا سال 2010، 3142 نفر 5104 بار این قله را صعود کرده اند. 219 نفر جان خود را در حال تلاش برای صعود از دست داده اند. به دلیل شرایط سخت در اورست، معمولا تلاشی برای بازگرداندن اجساد صورت نمی گیرد.

با وجود خطرات زیادی که در کمین کوهنوردان است، شور و اشتیاق برای فتح بلندترین قله ی دنیا، هر سال کوهنوردان زیادی را به هیمالیا می کشاند. سوال اینجاست که چرا کوهنوردان خطرات صعود به اورست را به جان می خرند؟

جمله ی مشهوری از مالوری وجود دارد. یک بار از او پرسیده بودند «چرا شما می خواهید اورست را فتح کنید؟» که او پاسخ داده بود «برای اینکه قله آنجا است!»

منبع: Unmuseum Listverse